Παρά τους κινδύνους των νέο-αναδυόμενων νοσημάτων ο αριθμός των ταξιδιωτών κάθε χρόνο αυξάνεται. Το εύρος των προορισμών διευρύνεται όλο και περισσότερο, καθώς οι ταξιδιώτες στις μέρες μας προτιμούν όλο και πιο πολύ εξωτικούς προορισμούς. Ενδεικτικά, σύμφωνα με το Παγκόσμιο Οργανισμό Τουρισμού ( http://unwto.org/facts/ ), το 1950 ο αριθμός των διεθνών ταξιδιωτών σε παγκόσμιο επίπεδο ήταν μόνο 50 εκ., το 1970 οι ταξιδιώτες αυξήθηκαν στα 150 εκ., το 2007 έφτασαν στα 900 εκ. και το 2020 προβλέπεται να φτάσει τα 1.6 δισεκατομμύρια.
Είναι λογικό για τους περισσότερους από εμάς κατά τη διάρκεια των διακοπών μας να έχουμε περισσότερο τη διάθεση και το χρόνο να ξεφύγουμε από τα «γνωστά», πηγαίνοντας όσο το δυνατό πιο μακριά, σε εξωτικούς προορισμούς, μόνο που κάποιες φορές το ταξίδι μπορεί τελικά να γίνει μια δυσάρεστη εμπειρία. Το ταξίδι εκτός από ψυχαγωγία μπορεί να ενέχει και κάποιους κινδύνους και ιδιαίτερα τα ταξίδια προς τροπικούς και υποτροπικούς προορισμούς.
Ένας από αυτούς τους κινδύνους είναι και τα λοιμώδη νοσήματα. Ο κίνδυνος των ταξιδιωτών να μολυνθούν από κάποιο λοιμώδες νόσημα δεν είναι αμελητέος, αφού τα λοιμώδη νοσήματα ευθύνονται για τα μισά περίπου νοσήματα και θανάτους στις περισσότερες αναπτυσσόμενες χώρες. Ο κίνδυνος ενός ταξιδιώτη εξαρτάται από τη χώρα που επισκέπτεται, από το είδος της περιοχής (αστική ή αγροτική), την εποχή, τις συνθήκες διαμονής, τη διάρκεια της επίσκεψης, την κατάσταση του ανοσοποιητικού του συστήματος και την αποτελεσματικότητα των μέτρων πρόληψης. Πολλές από τις λοιμώξεις των ταξιδιωτών μπορεί να προληφθούν με τη λήψη και τήρηση των κατάλληλων μέτρων (π.χ. γενικά προληπτικά μέτρα για τα τροφιμογενή και υδατογενή νοσήματα, για σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα και νοσήματα που μεταδίδονται με τσιμπήματα εντόμων, βλ. www.keelpno.gr).
Οι Έλληνες όλο και περισσότεροι ταξιδεύουν στο εξωτερικό και προτιμούν όλο και μεγαλύτερο εύρος προορισμών. Το πιο σοβαρό λάθος που κάνουν οι Έλληνες που ταξιδεύουν στο εξωτερικό είναι ότι τις περισσότερες φορές δεν προετοιμάζονται για την πρόληψη των κινδύνων που μπορεί να απειλήσουν την υγεία και την ασφάλειά τους είτε επειδή αισθάνονται ότι δεν τους αφορά το θέμα είτε επειδή έχουν ελλιπή ενημέρωση για το συγκεκριμένο ζήτημα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να αυξάνεται ολοένα και περισσότερο η ανάγκη ενημέρωσής τους, η οποία ωστόσο σε γενικές γραμμές παραμένει μη ικανοποιητική.
Συνήθως οι ταξιδιώτες αναζητούν πληροφορίες για θέματα υγείας λίγες μόνο μέρες πριν την αναχώρησή τους. Ένα άλλο λάθος που κάνουν πολλοί ταξιδιώτες είναι το ότι πιστεύουν πως κάνοντας ένα εμβόλιο έχουν εξασφαλίσει 100% προστασία και έτσι υποβαθμίζουν ή και αμελούν άλλα βασικά μέτρα προφύλαξης που θα έπρεπε να πάρουν.
Όπως προκύπτει από καταγραφή στοιχείων που έγινε από το Γραφείο Ταξιδιωτικής Ιατρικής του ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ, το προφίλ των Ελλήνων που ταξιδεύει σε χώρες του εξωτερικού, και που απευθύνονται στις δημόσιες υπηρεσίες ταξιδιωτικής ιατρικής της χώρας δείχνει ότι στην πλειονότητά τους είναι μέσης ηλικίας, ταξιδεύουν για αναψυχή ή εργασία για μικρό χρονικό διάστημα και συνήθως μένουν σε ξενοδοχεία σε αστικές περιοχές.
Η επικινδυνότητα έχει πάντα δυναμικό χαρακτήρα και κάθε στιγμή εξαρτάται από τις συνθήκες που επικρατούν σε μία χώρα (π.χ. επιδημίες, κλιματολογικές συνθήκες, φυσικά φαινόμενα), τον τρόπο, το σκοπό, τη διάρκεια και το είδος του ταξιδιού καθώς και την περιοχή και συνθήκες διαμονής.
Σε γενικές γραμμές θα μπορούσαμε να πούμε ότι περισσότερο επικίνδυνες θεωρούνται οι χώρες με χαμηλό επίπεδο δημόσιας υγείας, όπως είναι οι περισσότεροι προορισμοί στην Υπο-σακχάριο Αφρική, Κεντρική, Ανατολική και Δυτική Αφρική, στην Ινδική Χερσόνησο, στη Νοτιοανατολική Ασία, στη Νότιο Αμερική και ιδιαίτερα στις χώρες που βρίσκονται εντός της τροπικής ζώνης.
Αυτό δεν σημαίνει ότι το ταξίδι σε αυτές τις περιοχές πρέπει να αποφεύγεται, αλλά ότι ο ταξιδιώτης οφείλει να είναι πιο προσεκτικός όσον αφορά τα μέτρα προφύλαξης που πρέπει να πάρει όταν καταναλώνει τρόφιμα και νερό, την προστασία του από τσιμπήματα εντόμων τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα και άλλα.
Οι ανεπτυγμένες χώρες ( Δ. Ευρώπη, Ηνωμένες Πολιτείες, Καναδάς, Αυστραλία, Νέα Ζηλανδία) θεωρούνται λιγότερο επικίνδυνες, ενώ οι αναπτυσσόμενες ( ΝΑ Ασία, Ινδική χερσόνησος, Αφρική, Λ. Αμερική,) είναι περισσότερο επικίνδυνες.
Ο ταξιδιώτης θα πρέπει να φροντίσει να ενημερωθεί μέσω των υπηρεσιών ταξιδιωτικής ιατρικής
Η επίσκεψη στην υπηρεσία ταξιδιωτικής ιατρικής συνιστάται να γίνεται περίπου 4 – 6 βδομάδες πριν από το ταξίδι ώστε ο επαγγελματίας υγείας να έχει την ευχέρεια να κάνει τις απαραίτητες εξετάσεις και να χορηγήσει τα κατάλληλα εμβόλια σε χρόνο που θα επιτρέψει την ανάπτυξη ικανοποιητικής ανοσίας και να προφυλαχθεί αποτελεσματικά κατά των λοιμώξεων όπως είναι ο κίτρινος πυρετός, η ηπατίτιδα Β κ.λ.π. Σε περίπτωση που ο ταξιδιώτης επισκεφθεί το ιατρείο μερικές μόνο μέρες πριν από το ταξίδι, η χορήγηση εμβολίων συνήθως συστήνεται μόνο για τα άκρως απαραίτητα εμβόλια και με επιταχυνόμενα σχήματα χορήγησης έτσι ώστε να εξασφαλιστεί η καλύτερη δυνατή ανοσολογική προστασία υπό τις περιστάσεις.
Θα πρέπει ωστόσο να γνωρίζουν ότι ο εμβολιασμός προφυλάσσει από συγκεκριμένες ασθένειες και για αυτό το λόγο δεν πρέπει να αμελούν κάποια γενικότερα μέτρα προφύλαξης (π.χ. γενικά προληπτικά μέτρα για τα τροφιμογενή και υδατογενή νοσήματα, για σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα και νοσήματα που μεταδίδονται με τσιμπήματα εντόμων, βλ. www.keelpno.gr ).
Είναι σημαντική η ασφαλιστική κάλυψη για το ταξίδι, ώστε ο ταξιδιώτης να μπορεί να διευκολυνθεί σε περίπτωση που θα αντιμετωπίσει κάποιο πρόβλημα υγείας κατά τη διάρκεια του ταξιδιού.
Συστήνεται ο ταξιδιώτης να έχει μαζί του κυτίο πρώτων βοηθειών (π.χ. φάρμακα κατά της ναυτίας, τσιμπημάτων από έντομα, μικροτραυματισμών κτλ).
Εάν ο ταξιδιώτης ανήκει σε κάποια από τις ευπαθείς ομάδες πληθυσμού, όπως οι ηλικιωμένοι, οι έγκυες γυναίκες και τα άτομα χρόνια προβλήματα υγείας (διαβητικοί, άνθρωποι με σοβαρές καρδιοπάθειες ή αναπνευστικά προβλήματα, νεφροπαθείς κτλ) να μεριμνήσει για τα φάρμακα που θα χρειαστεί στη διάρκεια του ταξιδιού, φροντίζοντας παράλληλα η μεταφορά τους να γίνεται με κατάλληλο και ασφαλή τρόπο. Σημαντικό είναι να έχει μαζί του μία γνωμάτευση από τον γιατρό του, όπου να περιγράφονται τα προβλήματα υγείας που αντιμετωπίζει, τα φάρμακα που χρησιμοποιεί και χρειάζεται να έχει μαζί του στο ταξίδι για την αντιμετώπιση αυτών των προβλημάτων.
Ο κάθε πολίτης που πρόκειται να ταξιδέψει και επιθυμεί να ενημερωθεί σχετικά, μπορεί να απευθύνεται καθημερινά στο ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ (Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων), από τις 08.00 μέχρι τις 23.00, στα τηλέφωνα 210-5212195 (08.00-15.30), 210-5212000 (15.30-23.00) ή να επισκέπτεται την ιστοσελίδα του ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ: www.keel.org.gr, οδηγό υγείας για ταξιδιώτες. Επιπλέον να απευθύνεται στις Διευθύνσεις Δημόσιας Υγείας των Περιφερειών.